(إِنَّمَا الصَّدَقَاتُ لِلْفُقَرَاءِ وَالْمَسَاكِينِ وَالْعَامِلِينَ عَلَيْهَا وَالْمُؤَلَّفَةِ قُلُوبُهُمْ وَفِي الرِّقَابِ وَالْغَارِمِينَ وَفِي سَبِيلِ اللَّـهِ وَابْنِ السَّبِيلِ فَرِيضَةً مِّنَ اللَّـهِ وَاللَّـهُ عَلِيمٌ حَكِيمٌ)

زکاتها مخصوص فقرا و مساکین و کارکنانی است که برای (جمع آوری) آن زحمت می‌کشند، و کسانی که برای جلب محبّتشان اقدام می‌شود، و برای (آزادی) بردگان، و (ادای دین) بدهکاران، و در راه (تقویت آیین) خدا، و واماندگان در راه؛ این، یک فریضه (مهم) الهی است؛ و خداوند دانا و حکیم است. 

(سوره ی مبارکه ی توبه، آیه ی 60)

زکات چیست؟

زکات از واجبات مالی و یکی از فروع دهگانه ی دین اسلام به شمار می رود که بر اساس آن، مسلمانان باید مقدار معینی از ۹ قلم کالا برای مصرف در زندگی فقرا و سایر امور عمومی اجتماعی بپردازند. این ۹ کالا عبارتند از نقدین (طلا و نقره)، انعام ثلاثه ( گاو، گوسفند و شتر) و غلات اربعه (گندم، جو، کشمش و خرما). مقدار پرداختی هر یک از این کالاها متفاوت بوده و در فقه تعیین شده است. زکات از جمله مهم‌ترین واجبات است و تأکید بسیاری بر آن شده است.  همان طور که بیان شد زکات از فروع دین شمرده شده و در منابع دینی در کنار نماز و جهاد قرار گرفته و یکی‏ از پنج ستون دین است. در ۵۹ آیه قرآن و حدود ۲۰۰۰ روایت به زکات اشاره شده است. در قرآن در بسیاری از موارد از واژه صدقه برای اشاره به زکات استفاده شده است و در فقه، زکات را صدقه واجب می‌خوانند. زکات دو نوع دارد: زکات بدن که همان زکات فطره است و در عید فطر پرداخت می‌شود و زکات مال که به غلات چهارگانه، دام‎ها و سکه‌ها با شرایط خاصی تعلق می‌گیرد.

زکات فطره

زَکات فِطره یا زکات فطرو یا فِطریه پرداخت حدود سه کیلوگرم از خوراکِ غالب مانند گندم، جو، خرما، برنج، کشمش و یا قیمت آن به ازاری هر نان‌خور به فقیر به مناسبت عید فطر. زمان پرداخت زکات فطره، قبل از نماز عید فطر یا قبل از ظهر عید فطر است. موارد مصرف آن نیز همانند زکات مال است البته بنا بر نظر برخی مراجع تقلید، احتیاط واجب است که به فقیر پرداخت گردد. بر اساس روایات، پرداخت زکات فطره تکمیل‌کننده روزه، باعث قبولی آن و تکمیل‌کننده زکات مال است.

مصرف زکات

صدقات، منحصرا در این موارد هشت‌گانه به مصرف می‌رسد:

1. فقرا
2. مساکین
3. متصدیان اداره صدقات و مأموران جمع‌آوری زکات
4. افرادی که به وسیله کمک‌های مالی، تمایل بیشتری به اسلام پیدا می‌کنند و تألیف قلوب در آنها به‌وجود می‌آید
5. کسانی که برده هستند و برای آزادی آنها از زکات استفاده می‌شود
6. بدهکاران
7. هر امری که رضای خداوند در آن باشد
8. ابن سبیل: افرادی که در راه مانده‌اند و درمانده شده‌اند

نکته: زکات واجبِ افراد غیرسید به سادات تعلق نمی‌گیرد.