همزمان با سالروز میلاد حضرت مسیح علیه السلام و در آستانه فرا رسیدن سال نوی میلادی 2025، مقاله این هفته را به این مناسبت مهم اختصاص داده و کمی در باره «زندگی با برکت حضرت عیسی مسیح علیه السلام از نگاه قرآن» سخن می گوییم.
حضرت عیسی مسیح علیه السلام، یکی از بزرگ‌ترین پیامبران الهی و از جلوه‌های متمایز رسالت و ولایت الهی در قرآن کریم است. این پیامبر بزرگ از نگاه اسلام، کلمه الله و روح‌القدس الهی است که به صورت معجزه‌آسایی به دنیا آمد و نقش بسیار مهم و متمایزی در تاریخ هدایت بشر در گذشته و آینده دارد.
قرآن کریم، به عنوان آخرین کتاب آسمانی، در آیات فراوانی به تبیین شخصیت، جایگاه و نقش حضرت مسیح علیه السلام پرداخته و در خلال آنها از مسلمانان خواسته که همانگونه که پیامبر اسلام را تصدیق می کنند نسبت به انبیاء گذشته بویژه حضرت عیسی مسیح علیه السلام اعتقاد و ایمان راسخ داشته و او را به عنوان یکی از پیامبران اولوالعزم بپذیرند.
ویژگی‌های متمایز حضرت عیسی مسیح علیه السلام
قرآن کریم در معرفی حضرت عیسی علیه السلام به گونه ای سخن گفته که براحتی می توان فهمید که زندگی این پیامبر بزرگ الهی از طرق مختلفی از دیگر پیامبران الهی متمایز است. ولادت معجزه‌آسای او از مادری مقدس و پاکدامن، سخنان شگفت‌انگیز در نوزادی، معجزات بی نظیر همانند زنده کردن مردگان و شفای بیماران و نیز تاختن برابر ظالمان، همه نمونه‌هایی از ویژگی‌های متمایز اوست.
برخی از ویژگی هایی که در زیر می آید از طریق آیاتی بدست می آید که در باره این پیامبر بزرگ الهی نازل شده است:
• «تولد معجزه‌آسا»: در چند جای قرآن کریم به تولد حضرت مسیح علیه السلام بدون پدر اشاره شده است که این تولد معجزه‌آسا، نشانه‌ای از قدرت و رحمت الهی بود.
– «إِنَّمَا الْمَسِيحُ عِيسَى ابْنُ مَرْيَمَ رَسُولُ اللَّهِ وَكَلِمَتُهُ أَلْقَاهَا إِلَىٰ مَرْيَمَ وَرُوحٌ مِّنْهُ» ، « مسیح عیسی بن مریم فقط فرستاده خدا، و کلمه (و مخلوق) اوست، که او را به مریم القا نمود؛ و روحی (شایسته) از طرف او بود.»
– «إِنَّ مَثَلَ عِيسَىٰ عِندَ اللَّهِ كَمَثَلِ آدَمَ خَلَقَهُ مِن تُرَابٍ ثُمَّ قَالَ لَهُ كُن فَيَكُونُ» ، « مَثَل عیسی در نزد خدا، همچون آدم است؛ که او را از خاک آفرید، و سپس به او فرمود: «موجود باش!» او هم فوراً موجود شد. بنابر این، ولادت مسیح بدون پدر، هرگز دلیل بر الوهیّت او نیست.»
• «کلمة الله» : قرآن کریم، حضرت مسیح علیه السلام را «کلمه الله» می‌نامد که نشان از مقام والای ایشان و ارتباط مستقیم با خداوند دارد.
– «إِذْ قَالَتِ الْمَلَائِكَةُ يَا مَرْيَمُ إِنَّ اللَّهَ يُبَشِّرُكِ بِكَلِمَةٍ مِّنْهُ اسْمُهُ الْمَسِيحُ عِيسَى ابْنُ مَرْيَمَ» ، « به یاد آورید هنگامی را که فرشتگان گفتند: «ای مریم! خداوند تو را به کلمه‌ای [وجود باعظمتی] از طرف خودش بشارت می‌دهد که نامش «مسیح، عیسی پسر مریم» است.»
• «صاحب معجزات بی‌نظیر»: در قرآن کریم انجام معجزات زیادی به حضرت مسیح علیه السلام نسبت داده شد که در آیه 110 سوره مائده به بخشی از آنها نظیر سخن گفتن در کودکی، زنده کردن مردگان و شفای بیماران لاعلاج، اشاره شده است.
– « إِذْ قَالَ اللَّهُ يَا عِيسَى ابْنَ مَرْيَمَ اذْكُرْ نِعْمَتِي عَلَيْكَ وَعَلَىٰ وَالِدَتِكَ إِذْ أَيَّدتُّكَ بِرُوحِ الْقُدُسِ تُكَلِّمُ النَّاسَ فِي الْمَهْدِ وَكَهْلًا، وَإِذْ عَلَّمْتُكَ الْكِتَابَ وَالْحِكْمَةَ وَالتَّوْرَاةَ وَالْإِنجِيلَ وَ إِذْ تَخْلُقُ مِنَ الطِّينِ كَهَيْئَةِ الطَّيْرِ بِإِذْنِي فَتَنفُخُ فِيهَا فَتَكُونُ طَيْرًا بِإِذْنِي وَتُبْرِئُ الْأَكْمَهَ وَالْأَبْرَصَ بِإِذْنِي وَإِذْ تُخْرِجُ الْمَوْتَىٰ بِإِذْنِي»، « و به یاد بیاور هنگامی که به فرمان من، از گل چیزی بصورت پرنده می‌ساختی، و در آن می‌دمیدی، و به فرمان من، پرنده‌ای می‌شد؛ و کور مادرزاد، و مبتلا به بیماری پیسی را به فرمان من، شفا می‌دادی؛ و مردگان را (نیز) به فرمان من زنده می‌کردی.»
وظیفه مسلمانان در قبال حضرت مسیح علیه السلام
خداوند متعال در قرآن کریم، انبیای بزرگ الهی را در بالاترین مقام قداست قرار داده و سر آمد بندگان خالص خویش معرفی کرده و از مسلمانان می خواهد که همه آنان را تصدیق نموده و به همه آنها ایمان بیاورند. دسته ای دیگر از آیات قرآن هم ، ایمان‌آورندگان به همه انبیاء را به اشکال مختلف ستایش می‌كند.
در سوره نساء آیه 136 چنین می فرماید: «یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا آمِنُوا بِاللَّهِ وَ رَسُولِهِ وَ الْكِتَابِ الَّذِی نَزَّلَ عَلَی رَسُولِهِ و َالْكِتَابِ الَّذِی أَنْزَلَ مِنْ قَبْلُ… » ، «ای كسانی كه ایمان آورده‌اید، به خدا و پیامبرش و این كتاب كه بر پیامبرش نازل كرده و آن كتاب كه پیش از آن نازل كرده، به‌حقیقت ایمان بیاورید.»
طبق مفهوم آیه بالا، هر مؤمنی باید كل این مجموعه مركب را، قبول داشته باشد، بنابر این كسانی كه به همه پیامبران و كتاب‌های آسمانی ایمان ندارند در واقع ایمانشان پذیرفته نیست زیرا قرآن كریم شرایع الهی را جریانی به هم وابسته و در طول هم معرفی می‌كند. «شَرَعَ لَكُمْ مِنَ الدِّینِ مَا وَصَّی بِهِ نُوحًا وَالَّذِی أَوْحَیْنَا إِلَیْكَ وَمَا وَصَّیْنَا بِهِ إِبْرَاهِیمَ وَ مُوسَی وَ عِیسَی أَنْ أَقِیمُوا الدِّینَ وَلا تَتَفَرَّقُوا فِیهِ» ، « آیینی را برای شما تشریع کرد که به نوح توصیه کرده بود؛ و آنچه را بر تو وحی فرستادیم و به ابراهیم و موسی و عیسی سفارش کردیم این بود که: دین را برپا دارید و در آن تفرقه ایجاد نکنید!.» یعنی بین كتاب‌های پیامبران و محتوای پیامشان تعارضی نیست؛ همة آنها یك خط را نشان می‌دهند و به یك چیز دعوت می‌كنند.
قرآن کریم فرق نهادن میان پیامبران از جهت ایمان به ایشان را نهی می‌فرماید، تا جایی كه ایمان نداشتن به همه پیامبران و كتاب‌های آسمانی را كفر می‌خواند و برای آن عذاب مقرر می‌كند؛ همچنین در مقابل این تهدید، برای كسانی كه به تمام پیامبران و كتاب‌های آسمانی ایمان دارند، وعدة ثواب می‌دهد: « إِنَّ الَّذِینَ یَكْفُرُونَ بِاللَّهِ وَرُسُلِهِ وَیُرِیدُونَ أَنْ یُفَرِّقُوا بَیْنَ اللَّهِ وَرُسُلِهِ وَیَقُولُونَ نُؤْمِنُ بِبَعْضٍ وَنَكْفُرُ بِبَعْضٍ وَیُرِیدُونَ أَنْ یَتَّخِذُوا بَیْنَ ذَلِكَ سَبِیلاً، أُولَئِكَ هُمُ الْكَافِرُونَ حَقًّا وَأَعْتَدْنَا لِلْكَافِرِینَ عَذَابًا مُهِینًا» ، « كسانی كه به خدا و پیامبرانش كفر می‌ورزند و می‌خواهند میان خدا و پیامبرانش جدایی افكنند و می‌گویند كه بعضی را باور داریم و بعضی را نمی‌پذیریم، آنان می‌خواهند كه راهی میانه برگزینند؛ اینان درحقیقت كافران‌اند و ما برای كافران عذابی خواركننده آماده ساخته‌ایم.»
بنابر این مبنای احترام مسلمانان به انبیای گذشته از جمله حضرت عیسی علیه السلام، توصیفی است که خداوند متعال از آنان نموده و ما را به پیروی از این اسوه های برتر توصیه می کند. در سوره انعام، آیه های 87-84، از پیامبران زیادی از جمله عیسی مسیح علیهم السلام به عنوان «محسنین » و «صالحین » یاد می کند که بر همه جهانیان برتری داده شده و به راه راست هدایت شده اند.
نقش حضرت مسیح علیه السلام در پایان تاریخ
حضرت عیسی علیه السلام از نظر قرآن و روایات دینی مسلمانان، نقشی اساسی در پایان تاریخ دارد. مطابق روایات اسلامی، آن حضرت در پایان زمان به عنوان یار حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف به زمین باز خواهد گشت و نقش مهمی در مقابله با ظالمان ایفا می کند و در کنار امام زمان به بر قراری عدالت در سرتاسر زمین کمک خواهد کرد.
قرآن کریم در این زمینه تعبیر بسیار ظریفی دارد که بخوبی نقش حضرت مسیح را در پایان تاریخ ترسیم می‌کند. در آیه 159 سوره نساء حضرت مسیح علیه السلام را به عنوان پیامبری معرفی می کند که قبل از رحلتش همه اهل کتاب به او ایمان می‌آورند. «وَ إِنْ مِنْ أَهْلِ الْکِتابِ إِلاَّ لَیُؤْمِنَنَّ بِهِ قَبْلَ مَوْتِهِ وَ یَوْمَ الْقِیامَةِ یَکُونُ عَلَیْهِمْ شَهیداً»، « و هیچیک از اهل کتاب نیست مگر این که پیش از مرگش به او [حضرت مسیح] ایمان میآورد و روز قیامت، بر آنها گواه خواهد بود.» در این جا مراد از ایمان به وی قطعا ایمان به وی در زمان پیامبری وی در 2000 سال قبل نیست چون می دانیم که بسیاری از اهل کتاب «یهود» در زمان پیامبری حضرت مسیح به او ایمان نیاوردند؛ پس باید مراد زمانی دیگر باشد!
از طرفی قرآن کریم به زنده بودن حضرت مسیح علیه السلام تصریح می‌کند. «وَ ما قَتَلُوهُ وَ ما صَلَبُوهُ وَ لکِنْ شُبِّهَ لَهُمْ وَ إِنَّ الَّذینَ اخْتَلَفُوا فیهِ لَفی شَکٍّ مِنْهُ ما لَهُمْ بِهِ مِنْ عِلْمٍ إِلاَّ اتِّباعَ الظَّنِّ وَ ما قَتَلُوهُ یَقینا» ، «در حالی که نه او را کشتند و نه بر صلیب آویختند؛ لکن امر بر آنها مشتبه شد؛ و کسانی که در مورد (قتل) او اختلاف کردند، از آن در شک هستند و علم به آن ندارند و تنها از گمان پیروی میکنند؛ و قطعاً او را نکشتند.»
با توجه به این دو آیه، به خوبی روشن می‌شود که بعد از نزول حضرت مسیح از آسمان، که در زمان ظهور حضرت مهدی علیه السلام است، ضمن آنکه تمام اهل کتاب که تا آن زمان به وی ایمان نیاورده بودند به او ایمان می‌آورند، بلکه مسیحیان نیز دست از اعتقاد به خداوندی او برداشته و به او ایمان می‌آورند.
این باور، نشان از اهمیت و نقش ویژه حضرت مسیح علیه السلام در پایان تاریخ دارد.
سید هاشم موسوی
