در چند قسمت گذشته به معرفی امام حسین علیه السلام به عنوان قهرمان مبارزه برای آزادی و مقاومت در برابر ظلم و بی عدالتی سخن گفتیم و اشاره کردیم که رعایت اصول اخلاقی انسانی و نیز خط فکری خاص و سرشار از اخلاق، انسانیت و معنویت آن امام همام، او را شایسته دریافت عنوان قهرمان مبارزه با ظلم و بی عدالتی کرده است.
در این قسمت تلاش می کنیم تا به وظایف انسانهای مؤمن و آزاده در قبال چنین قهرمانان بزرگ و بی همتا بپردازیم، همان کسانی که با ایثار و فداکاری بی نظیر خود، انسان های زیادی را در طول تاریخ از چنگال ظلم و اسارت جباران و ستمگران رهائی داده اند.
مهمترین وظایف بشر در قبال قهرمان مبارزه برای عدالت
- حفظ و گسترش پیام ها و آرمانهای امام حسین علیه السلام؛ این وظیفه شامل آموزش و تربیت نسلهای جدید بر اساس اصول عدالت، شجاعت، وفاداری و مقاومت در برابر ظلم میشود.
- زنده نگه داشتن یاد و خاطرات جانفشانی های امام حسین علیه السلام؛ این وظیفه می تواند در قالب برگزاری مراسم، مجالس و مناسبتهای مذهبی مرتبط با آن امام محبوب و همچنین تألیف و ترجمه آثار مکتوب و نیز تولید محتواهای صوتی و تصویری در زمینه تبیین نهضت حسینی باشد.
- محبوب ساختن اصول و خطوط فکری امام حسین علیه السلام؛ وظیفه سوم، تبیین اصول، ارزشها و خط فکری امام حسین علیه السلام به منظور محبوب ساختن آن بین مردم به ویژه جوانان ازجمله ارزش هایی نظیر عدالت، انصاف، حقوق بشر و مقاومت در برابر بی عدالتی و ظلم است.
- الگو گیری از چنین قهرمان بی نظیر؛ همه سه وظیفه قبلی که گفته شد در واقع مقدماتی است برای رسیدن به وظیفه اخیر که شاید بتوان به عنوان مهمترین وظیفه انسان مؤمن در قبال قهرمان ملی و مذهبی اش دانست.
قرآن کریم در مورد اقتدا به پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله که بی تردید بزرگترین قهرمان مبارزه با جهل و ظلم است چنین می فرماید: «ولکم فی رسول الله اسوة حسنة »، «برای شما در رفتار رسول خدا الگوی نیکویی است». بعد از پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله اسوه های امت، امامان معصوم علیهم السلام و اهل بیت آن حضرت می باشند، و بدون تردید یکی از این اسوه ها، سرور شهیدان، حسین بن علی علیه السلام است.
خود آن بزرگوار در نامه ای به سلیمان بن صرد خزاعی و مسیب و … چنین می نویسد: «فلکم فی اسوة» ، «برای شما در رفتار من الگو است .»
چگونه میتوان از این قهرمان آزادی الگو گرفت؟
برای الگو گرفتن از شخصیت امام حسین علیه السلام و به کار بستن آموزههای او در زندگی، اولین قدم، توجه جدی به جنبههای مختلف زندگی و شخصیت ایشان است تا با شناخت دقیق از زندگی و آرمانهای وی، خود را برای الگو گیری از وی در مسیر هموارتری قرار دهیم.
این شناخت میتواند از طریق مطالعه کتب، شرکت در سخنرانیها و مراسم مذهبی، و گفتگو و مذاکرات علمی بویژه با عالمان دینی و نیز مشاهده تولیدات سینمایی و تلویزیونی حاصل شود.
بعد از نزدیک شدن به شخصیت بی نظیر امام حسین علیه السلام و باز کردن دریچه هایی از سیره و روش زندگانی آن حضرت، مطالعه گر در می یابد که حوزه ها و زمینه های مختلفی از زندگانی آن امام عزیز در مقابل چشمان وی قرار دارد و هر حوزه به تنهائی آن چنان وسیع، پر مایه و جذاب است که می تواند یک نمونه کامل برای الگو گیری باشد. در اینجا ما به چند نمونه از این عرصه ها اشاره می کنیم.
زمینه های مناسب برای الگو گیری از امام حسین علیه السلام
- پایداری و ایستادگی؛ امام علیه السلام با فداکاری و از خود گذشتگی، به همه نشان داد که مبارزه با ظلم و تلاش برای عدالت نیازمند پایداری و ایستادگی است لذا اگر کسی بخواهد جامعه ای عادلانه تر و انسانی تر داشته باشد باید با تأسی به چنین قهرمانی از تعهد و تلاش مستمر برای رسیدن به این اهداف عالی برخوردار باشد. تلاش برای برقراری عدالت در جامعه، محیط کاری، زندگی خانوادگی و اجتماعی میتواند یکی از راههای الگوگیری از این شخصیت برتر انسانی باشد.
- اخلاص و خدامحوری؛ از بارزترین ویژگیهای امام حسین علیه السلام این است که در تمام زندگی، همواره گفتار و رفتارش مطابق رضایت حق تعالی بود و جز از رضای خدا دم نزد و جز خدا ندید و جز سخن خدا نشنید و به تمام معنی تسلیم پروردگار بود. خود آن حضرت در تبیین علت اخلاص و خدامحوری چنین می فرماید: «من طلب رضا الله بسخط الناس کفاه الله امور الناس ومن طلب رضا الناس بسخط الله وکله الله الی الناس»، « هرکس رضایت خدا را بخواهد هر چند با خشم مردم همراه شود، خداوند او را از امور مردم کفایت می کند، و هر کس که دنبال رضایت مردم باشد با به خشم آوردن وی، خداوند او را به مردم وامی گذارد .»
- خدمت گزاری؛ از دیگر اوصاف انسانی، که نشانگر رشد روحی افراد است، بخشش و خدمت گزاری است. خدمت به دیگران راه میان بری است برای رسیدن به خدا و کمالات معنوی و همین طور راز موفقیت در همین دنیا است، به همین جهت در منابع دینی سخت روی خدمت گزاری و دستگیری از دیگران تکیه و تاکید شده است.
امام حسین علیه السلام نه تنها انفاق و خدمت گزاری را در جامعه آن روز به نحو احسن و اعلی انجام می داد بلکه تلاش داشت اندیشه عالی و دیدگاه بلند خویش را درباره خدمت رسانی به جامعه اسلامی القاء نماید، برای تحقق همین امر است که فرمودند: «ای مردم! با ارزشهای والای اخلاقی زندگی کنید و برای به دست آوردن سرمایه های سعادت شتاب کنید، کار خوبی را که برای آن شتاب نکردید به حساب نیاورید، ستایش را با کمک کردن به دیگران به دست آورید، با کوتاهی کردن سرزنشها را به جان نخرید، اگر نیکی به کسی روا داشتید و آن شخص قدردانی نکرد نگران نباشید; زیرا خداوند او را مجازات خواهد کرد، و خدا بهترین پاداش دهنده و بهترین هدیه دهنده است .» آن گاه فرمودند: «واعلموا ان حوائج الناس الیکم من نعم الله علیکم فلا تملوا النعم فتحور نقما»، « بدانید نیازهای مردم به سوی شما، از نعمتهای پروردگار برای شما است; پس نعمتها را پس نزنید و از دست ندهید که دچار عذاب الهی می شوید ».
امام حسین علیه السلام در ادامه همان حدیث باز به اندیشه سازی می پردازد و می فرماید: «ایها الناس من جاد ساد و من بخل رذل وان اجود الناس من اعطی من لایرجوا»، «ای مردم! هر کس بخشش کند، سروری کند و هر کس بخل ورزد، پستی کرده است، و همانا بخشنده ترین مردم کسی است که به انسانی کمک کند که به او امیدی نداشته باشد ».
همچنین آن حضرت درباره پاداش و دستاورد خدمت گزاری فرمودند: «من سعی فی حاجة اخیه المؤمن فکانما عبدالله تسعة الاف سنة صائما نهاره قائما لیله»، «کسی که برای برطرف کردن نیاز برادر مؤمنش تلاش کند، گویا خدا را نه هزار سال عبادت کرده است که روزهایش را روزه دار و شبهایش را بیدار بوده است».
سید هاشم موسوی