مــرکز اســلامی انگلیــس

محلی برای عبادت و هدایت

Homeپیام روزگفتار هفتهپدران امت اسلامی

برنـــامه های
مـرکز اسـلامی انگلیـس
را حمایت کنید

پرداخت آنلاین

پر بیننده ترین ها

پدران امت اسلامی

موضوع مقاله این هفته را بمناسبت فرا رسیدن سالروز میلاد با سعادت امیر مؤمنان علی علیه السلام، اختصاص دادیم به بیان یکی از منحصر بفرد ترین فضائل آن حضرت، که توسط پیامبر بزرگ اسلام حضرت محمد صلی الله علیه و آله و سلم به زیبائی بیان شد. این حدیث نورانی و بویژه این فضیلت ارزشمند اگر بدرستی توسط مسلمانان فهم می شد و موجب جلب محبت علی علیه السلام در دلهای زمینیان می شد همانگونه که در دلهای آسمانیان جلب شد دیگر دلیلی بر خلقت جهنم نبود آنگونه که جبرائیل امین به پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمود: «وَ الَّذِی بَعَثَک بِالْحَقِّ نَبِیاً لَوْ أَنَّ أَهْلَ الْأَرْضِ یحِبُّونَ عَلِیاً کمَا یحِبُّهُ أَهْلُ السَّمَاوَاتِ لَمَا خَلَقَ اللَّهُ نَاراً»، « جبرئیل علیه السلام به پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم فرمود: قسم به کسی که تو را به نبوّت برگزیده، اگر اهل زمین، علی را چون آسمانیان دوست می داشتند، خداوند هرگز جهنّم را خلق نمی کرد.»

قله فضائل امیر مؤمنان علی علیه السلام آنچنان سر به فلک کشیده که برای دیدن نوک آن قله باید سر بسوی آسمان بلند کرد و از حیث تعداد هم بسیار فراوان و بی شمار است آنگونه که پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم در باره اش چنین می فرماید: «إِنَّ اللَّهَ تَعَالَى جَعَلَ لِأَخِي فَضَائِلَ لَا تُحْصَى‏ كَثْرَةً». خداوند براى برادرم على فضايلى قرار داده كه از فراوانى به شماره نمى‌آيند.

کـتـاب فـضل تو را آب بحر کافی نیست        که تر کنم سرانگشت و صفحه بشمارم

بنابر این کسی را یارای مقایسه خویش با علی نیست اما همه می‌توانند به سمت آن قلّه و آن اقیانوس فضائل حرکت کنند و زندگی خویش را آنگونه بسازند که ارزش های مد نظر این امام بزرگ در تار و پود زندگی شان دیده شود.

مقدمه

پیش از اشاره به فضیلت مورد نظر ، به عنوان مقدمه، باید اشاره کنم که شیعیان امام علی علیه السلام مفتخرند که روز سیزده رجب هر سال را بخاطر دو دلیل مهم جشن می گیرند:

اولا؛ معتقدندکه امام علی علیه السلام در چنین روزی در شهر مکه و در خانه خدا بدنیا آمده است، تولدی که به اعتراف ابن صباغ مالكى، یکی از دانشمندان اهل سنت در کتاب فصول المهمه، یکی از مهمترین فضائل آن حضرت است. وی می گويد: «و لم يولد فى البيت الحرام قبله احد سواه و هى فضيلة خصه الله تعالى بها اجلالا له و اعلاء لمرتبته و اظهارا لتكرمته» ، «یعنى پيش از آنحضرت احدى در خانه كعبه ولادت نيافت مگر خود او، و اين فضيلتى است كه خداى تعالى به على عليه السلام اختصاص داده تا مردم مرتبه بلند او را بشناسند و از او تجليل و تكريم نمايند.»

ثانیا؛ آنان معتقدند که حضرت علی علیه السلام به عنوان پدر معنوی امت اسلامی است زیرا حسب آنچه که در روایات اسلامی آمده دو دسته پدر برای انسان معرفی شده است: دسته اول کسانی که منشأ تولّد و پیدایش انسان هستند و دسته دوم کسانی که عهده دار تربیت و کمال روحی وی هستند و شیعیان معتقدند که حسب معرفی پیامبر مکرم اسلام صلی الله علیه و آله و سلم ، امیر المؤمنین علی علیه السلام عهده دار تربیت امت اسلامی و پدر معنوی آنان است لذا تولد او را به عنوان روز پدر گرامی می دارند.

«پدر امت اسلامی» رونمائی  دیگری از فضائل علی علیه السلام

با ملاحظه این مقدمه به ذکر حدیثی از پیامبر بزرگ اسلام حضرت محمد صلی الله علیه و آله و سلم می پردازیم که در آن از چنین فضیلت بزرگ و منحصر به فردی یعنی «پدر امت اسلامی» برای حضرت علی علیه السلام رونمائی کرد.

اصبغ بن نباته صحابی بسیار نزدیک امام علی علیه السلام می گوید در روزهای پایانی عمر مبارک آن حضرت به عیادت مولایم علی علیه السلام رفتم و تقاضای حدیثی از آن حضرت کردم. امام على عليه السّلام به من فرمود: «بنشين، گمان نمى‌كنم كه بعد از اين، از من حديثى بشنوى، بدان اى اصبغ! پيامبر اکرم صلّى اللّه عليه و آله و سلم در روزهای آخر عمرشان بسترى بودند، به عیادت آن حضرت رفتم، همان گونه كه تو اكنون به عيادت من آمده‌اى، پيامبر صلّى اللّه عليه و آله و سلم به من فرمود: « برو و مردم را به اجتماع براى نماز فرا خوان و سپس بالای منبر برو، و يك پلّه پائين‌تر از جايگاه من قرار بگير و به مردم چنين بگو: «الا من عقّ والديه فلعنة اللّه عليه، الا من ابق من مواليه فلعنة اللّه عليه، الا من ظلم اجيرا اجرته فلعنة اللّه عليه»، «آگاه باشيد! آن كس كه با پدر و مادرش بدرفتارى كند، لعنت خدا بر او باد، آگاه باشيد! غلام و بنده‌اى كه از مولاى خود فرار كند، لعنت خدا بر او باد، آگاه باشيد! آن كس كه به اجير خود در مورد مزدش ظلم كند، لعنت خدا بر او باد.»

اى اصبغ! دستور حبيبم پيامبر خدا صلّى اللّه عليه و آله و سلم را اجرا نمودم، مردى از نقطۀ آخر مسجد برخاست و گفت: «اى ابو الحسن! سه سخن را به اختصار گفتى، آن را براى ما شرح بده» به او پاسخى ندادم تا به حضور رسول خدا صلّى اللّه عليه و آله و سلم رفتم، و عرض كردم مردى شرح اين سخن را از من خواسته است.

اصبغ مى‌گويد: در اين هنگام على عليه السّلام دستم را گرفت و فرمود: «دستت را بگشا» ، دستم را گشودم، آن حضرت يكى از انگشتان مرا گرفت و فرمود: اى اصبغ! همين گونه كه من انگشت تو را گرفتم، رسول خدا صلّى اللّه عليه و آله و سلم انگشتم را گرفت و فرمود: «مه يا ابا الحسن، الا و انّي و انت ابوا هذه الامّة، فمن عقّنا فلعنة اللّه عليه، الا و انّي و انت موليا هذه الامّة، فعلى من ابق عنّا لعنة اللّه، الا و انّي و انت اجيرا هذه الامّة، فمن ظلمنا اجرتنا فلعنة اللّه عليه، ثمّ قال آمين، فقلت آمين»، «اى ابو الحسن! اعتنا نكن و آگاه باش! همانا من و تو دو پدر اين امّت هستيم، كسى كه به ما جفا كند، لعنت خدا بر او باد، آگاه باش، همانا من و تو آقاى اين امّت مى‌باشيم، كسى كه از ما فرارى شود، لعنت خدا بر او باد، آگاه باش همانا من و تو دو اجير اين امّت هستيم كسى كه در اجرت ما ظلم نمايد، لعنت خدا بر او باد، سپس خود آن حضرت گفت: آمين، من نيز گفتم: آمين»

بدین ترتیب حضرت رسول اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم، پیام خداوند متعال را، حسب مأموریت اعلام شده به مردم ابلاغ فرمودند و با دادن لقب پدر امت به امیرمومنان امام علی علیه السلام بر نقش عاطفی و پدرانه آن حضرت تاکید می‌کند؛ همان نگرش پدرانه ای که در بحران‌های پس از سقیفه سکوت می‌کند و از حقوق مسلم خود درمی‌گذرد تا مبادا فرزندش یعنی امت اسلامی در دام توطئه بیشتر بیافتد و نیست و نابود شود.

این حدیث از طریق حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها و سایر معصومین، تا امام حسن عسکری علیهم السلام نیز نقل شده است.[1]

بنابر محتوای این حدیث شریف، گرامیداشت یاد و خاطره تولد حضرت امیر علیه السلام به عنوان پدر این امت، در واقع عمل به سفارش خداوند متعال و تکریم مقام و شأن پدری حضرت رسول اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم و علیّ بن ابی طالب علیه السلام است که شاید از این طریق گوشه ای از حقشان اداء شود. این حق نظیر همان حقی است که قرآن کریم آن را برای حضرت ابراهیم علیه السلام به عنوان پدر حقیقی امت واجب کرده و در آیاتی از قرآن مجید از مسلمانان خواسته است تا از پدر معنوی خویش، یعنی حضرت ابراهیم علیه ‌السلام پیروی کرده و شیعه او باشند. بنابراین، بر امت اسلام نیز واجب است که پیرو پدران معنوی خویش بوده و ضمن ابراز مودت باطنی و ظاهری[2] به آنان، از اطاعت فرمان‌های اصلاحی آنان نیز سرپیچی نکنند.

البته فضایل امیر المؤمنین آنقدر زیاد است که می توان ساعت ها در باره آن سخن گفت و کتاب های بسیاری نوشت ولی قطعا نمی توان حق مطلب را اداء کرد و شاید نقل قول آن عالم سنی ابن ابی الحدید معتزلی در مقدمه شرح نهج البلاغه بتواند گوشه ای از فضایل این مرد بزرگ را آشکار کند. او می گوید:

«من چه بگویم درباره مردی که حتی دشمنانش به فضائلش معترف شدند واز انکار و کتمان عظمت هایش عاجز ماندند؟!..من چه بگویم درباره شخصیتی كه هم دوستانش نام او را مخفی كردند، و هم دشمنانش؟! دوستانش از ترس و خفقان، و دشمنانش از حسادت و با این حال، شخصیت این مرد، شرق و غرب جهان را پر كرده است!».

سید هاشم موسوی

[1] . عيون أخبار الرضا عليه السلام، ج‏2، ص: 86 ، علل الشرائع، ج‏1، علامه مجلسی، بحارالأنوار، ج 23 ، ص 259 – بیروت، الوفا ، 1403 ق .

[2] . سوره شوری، آیه 23.